خاندان اهل بیت (علیهم السلام) در آموزش صدر اسلام جایگاه خاصی داشتند. جایگاه والای فاطمه زهرا(سلاماللهعلیها) نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله) و آموزش آن حضرت توسط نبی (صلی الله علیه و آله) [۱] موجب میشد تا زنان برای دریافت پاسخ سؤالات خود و خانوادشان به ایشان مراجعه نمایند و حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) با آغوش باز پذیرای آنان گشته و به سؤالات ایشان پاسخ داده[۲] و طریقهی استدلال را به ایشان آموزش میداد.[۳] حتی مردان سؤالات خود را با واسطهی زنان از فاطمه زهرا(سلاماللهعلیها) پرسیده و پاسخ دریافت میکردند.[۴] بانوان پس از انقلاب از این سیرهی حضرت فاطمه علیها السلام الگو گرفته و با ورود به عرصههای علمی در حوزههای علمیه به پاسخگویی به نیازهای خانواده و اجتماع در این راستا پرداختند.
یکی دیگر از مهمترین راههای حفظ و گسترش آموزههای دینی امر به معروف و نهی از منکر است که حضرت فاطمه زهرا(سلاماللهعلیها) در مسجد در مقابل ابوبکر برای احقاق حق خود محاجه کرد. حضرت فاطمه(سلاماللهعلیها) در پی اثبات اصول اسلامی در مورد امامت سعی کرد از تمامی امکانات خود در این مسیر گام برداشته و در هر موقعیتی از ولایت علی بن ابی طالب(علیه السلام) دفاع نماید. نمود این امر هنگامی بود که کارگزاران ابوبکر برای گرفتن بیعت به در خانهی علی (علیه السلام) رفتند، حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) آنها را با سرزنش باز گرداند[۱] و هنگامی که اصرار کارگزاران خلیفه را در این امر مشاهده نمود، با بیانات خود سفارشهای رسول الله(صلی الله علیه و آله) را یادآور گردید و موجب تحریک افکار عمومی گردید،[۲] الگوگیری بانوان شیعه پس از انقلاب در این عرصه چنان گسترش یافت که در زمینهی علوم مختلف به ویژه علوم اسلامی بانوان رشد چشمگیری در حوزه و دانشگاه یافته و گوی سبقت را از بانوان غربی ربودند.[۳]
از لحاظ اقتصادی حضرت فاطمه علیهاالسلام درآمد فدک را در راه خدا خرج کرده و بین مسلمین به ویژه بینوایان توزیع میکرد. فدک از طرف پیامبر(صلی الله علیه و آله) به فاطمه(سلاماللهعلیها) هبه شده بود، ولی بعد از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله) این اموال از طریق خلیفهی وقت از خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله) گرفته شد و جزء بیتالمال قرار گرفت.[۴] حضرت فاطمه(سلاماللهعلیها) در این رابطه برای احقاق حق اقتصادی خود با استدلال، حق قانونی و شرعی خود را خواستار شد[۵] و در این رابطه سکوت نکرد. بانوان جامعهی اسلامی نیز با الگوگیری از حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در عرصههای مختلف اقتصادی وارد شده و ضمن حفظ کرامت زن در خانواده به اقتصاد کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم کمک کردند.
۱ . «فقالت: لا عهد لی بقوم حضروا أسوأ محضر منکم، ترکتم رسول الله صلّى الله علیه و سلّم جنازه بین أیدینا، و قطعتم أمرکم بینکم، لم تستأمرونا، و لم تردوا لنا حقا». (ابن قتیبه، الامامۀ و السیاسۀ، ج۱، ص ۳۰).
۲ . ابن قتیبه، الامامۀ و السیاسۀ ، ج۱، ص۳۰.
۳ . راجی، صعود چهل ساله، ص ۲۶۸ـ۲۷۳.
۴ . ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص ۵۹۱.
۵ . جوهری بصری، السقیفۀ و فدک، ص۱۰۳ـ ۱۰۴.
۶. «فقالت: لا عهد لی بقوم حضروا أسوأ محضر منکم، ترکتم رسول الله صلّى الله علیه و سلّم جنازه بین أیدینا، و قطعتم أمرکم بینکم، لم تستأمرونا، و لم تردوا لنا حقا». (ابن قتیبه، الامامۀ و السیاسۀ، ج۱، ص ۳۰).
۷ . ابن قتیبه، الامامۀ و السیاسۀ ، ج۱، ص۳۰.
۸ . راجی، صعود چهل ساله، ص ۲۶۸ـ۲۷۳.
۹ . ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱، ص ۵۹۱.
۱۰ . جوهری بصری، السقیفۀ و فدک، ص۱۰۳ـ ۱۰۴.